Capitulum XI

Errores de mundo et mundi eternitatem

• 1 (4). Quod nichil est eternum a parte finis, quod non sit eternum a parte principii.
• 2 (6). Quod redeuntibus corporibus celestibus omnibus in idem punctum, quod fit in xxx sex milibus annorum, redibunt idem effectus qui sunt modo.
• 3 (9). Quod non fuit primus homo, nec erit ultimus, immo semper fuit et semper erit generatio hominis ex homine.
• 4 (10). Quod generatio hominis est circularis, eo quod forma hominis redit pluries super eandem partem materie.
• 5 (12). Quod quia socrates factus est non receptibilis eternitatis, si debet esse eternus, necesse est ut transmutetur natura et specie.
• 6 (87). Quod mundus est eternus quantum ad omnes species in eo contentas ; et quod tempus est eternum, et motus, et materia, agens et suscipiens ; et quia est a potentia dei infinita, et impossibile est innouationem esse in effectu sine innouatione in causa.
• 7 (88). Quod nichil esset nouum, nisi celum esset uariatum respectu materie generabilium.
• 8 (89). Quod impossibile est soluere rationes philosophi de eternitate mundi, nisi dicamus quod uoluntas primi implicat incompossibilia.
• 9 (94). Quod duo sunt principia eterna, scilicet corpus celi et anima eius.
• 10 (95). Quod tria sunt principia in celestibus : subiectum motus eterni, anima corporis celestis et primum mouens desideratum. - Error est quoad duo prima.
• 11 (98). Quod mundus est eternus, quia omne quod habet naturam per quam possit esse in toto futuro, habet naturam per quam potuit esse in toto preterito.
• 12 (99). Quod mundus, licet sit factus de nichilo, non tamen est factus de nouo ; et quamuis de non esse exierit ad esse, tamen non esse non precessit esse duratione, set natura tantum.
• 13 (100). Quod theologi dicentes quod celum quandoque quiescit arguunt ex falsa suppositione ; et quod dicere celum esse et non moueri est dicere contradictoria.
• 14 (101). Quod infinite precesserunt celi reuolutiones, quas non fuit impossibile comprehendi a prima causa, set ab intellecto creato.
• 15 (107). Quod elementa sunt eterna. Sunt tamen facta de nouo in dispositione quam modo habent.
• 16 (137). Quod quamuis generatio hominum possit deficere, uoluntate primi tamen non deficiet, quia orbis primus non tantum mouet ad generationem elementorum, set etiam hominum.
• 17 (156). Quod si celum staret, ignis in stupam non ageret, quia natura deesset.
• 18 (186). Quod celum numquam quiescit, quia generatio inferiorum, que est finis motus celi, cessare non debet ; alia ratio, quia celum suum esse et suam uirtutem habent a motore suo, et hec conseruat celum per suum motum. Vnde si cessaret a motu, cessaret ab esse.
• 19 (200). Quod euum et tempus nichil sunt in re, set solum in apprehensione.
• 20 (201). Quod qui generat mundum secundum totum ponit uacuum, quia locus necessario precedit generatum in loco ; et tunc ante mundi generationem fuisset locus sine locato, quod est uacuum.
• 21 (202). Quod elementa prima generatione facta sunt ex illo chaos, set sunt eterna.
• 22 (203). Quod uniuersum non potest deficere, quia primum agens habet transmutare eternaliter uicissim, nunc ad istam formam, nunc ad illam, et similiter materia nata est transmutari.
• 23 (205). Quod tempus est infinitum quantum ad utrumque extremum : licet enim impossibile sit infinita esse pertransita quorum aliquid fuit pertranseundum, non tamen impossibile est infinita esse pertransita quorum nullum fuit pertranseundum.
• 24 (90). Quod naturalis philosophus simpliciter debet negare mundi nouitatem, quia innititur causis et rationibus naturalibus. Fidelis autem potest negare mundi eternitatem, quia innititur causis supernaturalibus.
• 25 (91). Quod ratio philosophi demonstrans motum celi esse eternum non est sophistica ; et mirum est quod homines profundi hoc non uident.
• 26 (184). Quod creatio non est possibilis, quamuis contrarium tenendum sit secundum fidem.
• 27 (185). Quod non est uerum quod aliquid fiat ex nichilo, neque factum sit in prima creatione.
• 28 (217). Quod creatio non debet dici mutatio ad esse. - Error, si intelligatur de omni modo mutationis.

Capitulum X

Errores de toto coniuncto siue de homine*

• 1 (14). Quod homo pro tanto dicitur intelligere, pro quanto celum dicitur ex se intelligere, uel uiuere, uel moueri, id est quia agens istas actiones est ei unitum ut motor mobili, et non substantialiter.**
• 2 (104). Quod humanitas non est forma rei set rationis.***
• 3 (105). Quod forma hominis non est ab extrinseco, set educitur de potentia materie, quia aliter non esset generatio equiuoca.°
• 4 (148). Quod homo potest fieri per nutritionem alius numeraliter et indiuidualiter.°°
• 5 (11). Quod homo est homo preter animam rationalem.°°°

* Hoc caput iam inchoaui, set deletum fuit per quendam hackatorem, ut dicunt. Intellige de titulo: post ea que iam dicta sunt de intellectu siue de anima et de uoluntate siue de libero arbitrio.
** Intellige per ly unitum sicut motor mobili scilicet sicut equus carro, sicut nauta naui, sicut agricola aratro, sicut homo lanterne uel lampadario quod portat. Ita per ly substantialiter, scilicet sicut humiditas aque, sicut calor igni, sicut uita plante uel animali, sicut color aureus soli, etc. Et hec distinctio iam pluries est in condempnationibus, quia error est ex una parte de deo dicere eum esse unitum celo uel de angelis eos dicere unitos corporibus celestis substantialiter, set non est error, adminus non hic condempnatus deum dicere unitum celo uel angelos dicere unitos orbibus sicut motorem mobili. De altera parte, error est de anima, de intellecto, de actu intelligendi, eum non substantialiter dicere unitum corpori uel corpori animato hominis. Quomodo scire potest angelos non uniri orbibus set anima uniri corpori humano substantialiter? Ex sacra scriptura facile probatur, nam ubi dicitur "in principio deus creauit celum et terram" intelligitur secundum patres eum creasse angelos simul ac celum ante terram et ante dies creationum terrenarum rerum: stelle autem create sunt simulac sol et luna in quarta die.
*** Forma rei: forma substantialiter rei unita, sicut calor igni. Natura humana est, et falsum est dicere eam esse solo in mentes eam contemplantium per abstractionem, quando reuera est in natura omnium corporum et mentium humanorum, eam contemplantium aut non. Hec est clara condempnatio occam, secundum quem socrates et plato non modo sint duo homines, set due res penitus diuersi, quorum similitudines quasi ac forma communis abstrahuntur a sola mente, sicut alias aristotelismus etiam condempnatur secundum quam socrates et plato differunt sola positione materie.
° Intellectus est creatum et non in potentia corporum parentum. Ad intelligendum argumentum erroris, uide quod generatio dicitur uniuoca quando ex potentia materie duorum canium canis nascitur, secundum illam theoriam, et equiuoca quando ex potentia solis generantur exempli gracia musce uel mures, uel aliud quid uiuum non nobile. Set stephanus tempier hanc theoriam etiam condempnauit: non credidit nec siniuit credere fieri generationem equiuocam, ergo quod in generatio hominis adiectio anime sit ab extrinseco, scilicet a deo, non facit de generation humana generationem equiuocam.
°° Nec ergo fit ergo homo alius numero quia partes materiales minime, siue atoma, mutantur.
°°° Identitas anime uitam conferentis corpori et anime spiritualis intellectualis et uoluntaria. Cor non potest uiuere in corpore humano quod iam perdidit animam rationalem. Adam non fuit animal antequam habuit animam rationalem.

Capitulum IX

Errores de uoluntate siue libero arbitrio

• 1 (128). Quod de sui natura non est determinatum ad esse uel non esse, non determinatur nisi per aliquid quod est necessarium respectu sui.
• 2 (129). Quod uoluntas, manente passione et scientia particulari in actu, non potest agere contra eam.*
• 3 (130). Quod si ratio recta, et uoluntas recta. - Error, quia contra glossam augustini super illud psalmi: "Concupiuit anima mea desiderare", etc. et quia secundum hoc, ad rectitudinem uoluntatis non esset necessaria gratia, set solum scientia, quod fuit error pelagii.
• 4 (131). Quod uoluntate existente in tali dispositione, in qua nata est moueri, et manente sic disposito quod natum est mouere, impossibille est uoluntatem non uelle.**
• 5 (132). Quod orbis est causa uoluntatis medici, ut sanet.***
• 6 (133). Quod uoluntas et intellectus non mouentur in actum per se, set per causam sempiternam, scilicet corpora celestia.***
• 7 (134). Quod appetitus, cessantibus impedimentis, necessario mouetur ab appetibile. - Error de intellectiuo.°
• 8 (135). Quod uoluntas secundum se est indeterminata ad opposita sicut materia ; determinatur autem ab appetibili sicut materia ab agente.°°
• 9 (136). Quod homo agens ex passione coacte agit.°°°
• 10 (158). Quod post conclusionem factam de aliquo faciendo, uoluntas non manet libera ; et quod pene non adhibentur a lege, nisi ad ignorantie correctionem et ut correctio sit aliis principium cognitionis.#
• 11 (159). Quod uoluntas hominis necessitatur per suam cognitionem, sicut appetitus bruti.##
• 12 (160). Quod nullum agens est ad utrumlibet, immo determinatur.###
• 13 (161). Quod effectus stellarum super liberum arbitrium sunt occulti.***
• 14 (162). Quod uoluntas nostra subiacet potestati corporum celestium.***
• 15 (163). Quod uoluntas necessario prosequitur quod firmiter creditum est a ratione : et quod non potest abstinere ab eo quod ratio dictat. Hec autem necessitatio non est coactio, set natura uoluntatis.~
• 16 (164). Quod homo in omnibus actionibus suis sequitur appetitum, et semper maiorem.~~
• 17 (165). Quod non est possibile esse peccatum in potentiis anime superioribus. Et ita peccatur passione non uoluntate.~~~
• 18 (173). Quod scientia contrariorum solum est causa quare anima rationalis potest in opposita ; et quod potentia simpliciter una non potest ad opposita, nisi per accidens et ratione alterius.
• 19 (194). Quod anima nichil uult, nisi mota ab alio a se. Unde illud est falsum : anima seipsa uult. - Error si intelligatur mota ab alio scilicet ab appetibile uel obiecto, ita quod appetibile uel obiecto sit tota ratio ipsius uoluntatis.
• 20 (208). Quod, duobus bonis propositis, quod fortius est fortius mouet. - Error, nisi intelligatur quantum est ex parte mouentis.
• 21 (209). Quod omnes motus uoluntarii reducuntur in motorem primum. - Error, nisi intelligatur in motorem primum simpliciter, non creatum, et intelligendo de motu secundum substantiam, non secundum defformitatem.

Generaliter: negare liberum arbitrium excusat a culpabilitate mortalium peccatorum cum perseuerancia impenitencie factorum et ideo detrahit de terrore inferni et infernalium penarum. Set illud non servat omni menti, potius malorum. Et immo potius non sperantium penitenciam facere et absolucionem obtinere quam mentibus sperantium hoc. Precium autem exorbitans est : uoluntas humana - et ea omnium - uidetur ut quedam forcia naturalis, non penitus alia ac appetitus brutorum, quam conueniret manipulare in optimo societatis humane. Pene legales non fiunt responsa ad prouocationes malorum, set media quedam inter alia ad obtinendos euentus in uoluntatibus qui et obtinendi sint aliis mediis, penis legalibus non uisis adequatis ad hos euentus obtinendos. Error precipue 11/159 est propositio borussorum psychiatrum heresiarche uuundt, quem rectissime condempnant scientologi, quamuis ipsi sint heretici, propter librum de homine hoc bruto (der Mensch dieses Tier).
* Potest, quia potest agere secundum scientiam generalem de malicia unius uel bonitate alterius actus. Immo potest esse ad duo bona uel ad duo mala.
** Non penitus intellego istum errorem, set quod continet propositionem impossibilitatis non uolendi erga uoluntatem et quod istud sit per dispositionem natalem. Forsitan subintelligitur possibile fieri uoluntati non uelle, si dispositio natalis aufertur?
*** Orbis uel corpus celeste hic intelligitur aut stella aut planetes. Stellarum effectus supra uoluntatem non sunt occulti, set simliciter non sunt. Nisi inquantum effectus contemplationis stellarum, ut quidam gingrich nuper contemplauit lunam ut quinquagesimum et primum statum statorum unitorum esse futuram, quod autem non est effectus lune, set contemplationis eius de luna (hic non dico bone, nec dico male contemplationis, hic dico contemplationis). Astrologie est adhuc condempnatio, inter tantos huius syllabi.
° Nota quod quamuis error est de intellectiuo appetito, forsitan non sit de appetitu sensitiuo. Nota et quod inter impedimentis appetitus sensitiui potest esse resistens appetitus intellectiuus, siue uoluntas, exempli gratia non peccandi. Nota et quod uoluntas potest, set non subiacet necessitati, resistere appetitum sensitiuum quia intellectui eiusque iudicio appetibile sensibile uidetur per se uel occasioni esse malum, quamuis non apparet sensibus. Nota insuper quod uni intellectui potest quid apparere malum alteri homini, et illius intellectui non apparet malum quod appetit: eum nojn resistere appetitum sensitiuum eo modo non est signum eum subiacere necessitati brutali, ut brutorum appetitus subiacent. Vide etiam de intellectu, error secundum quem idem numero sit intellectus magistri et discipuli: non modo non est idem intellectus numero, set accidit quod duo intellectus sint ad diuersas opiniones de re.
°° Voluntas determinatur a seipsa adminus indirecte, per uoluntatem contemplandi rationale quid uel sensibile quid, et determinatur nunc per intellectus iudicium de bonitate, nunc per appetibile, secundum quod sibi proponit contemplare.
°°° Sunt occasiones in quibus uoluntas uult passionem potius quam modo subiacet eius coactioni et sunt frequentiores. # Vide hic condempnatam thesin, secundum quam quedam pedagogia sit precipua causa legalium penarum.

## Appetitus bruti non agit contra adequatam et totalem cognitionem, et ideo non peccat : set homo interdum peccat. Immo, homini liberum est diuersa considerare quam cognitio fortissima sensibus uel passionibus, et ideo magis libera est cognitio adequata et totalis eius esse ad diuersa quam brutorum.

Psychiatri et pedagogi huius temporis, credentes hunc errorem uel eam uolentes uidi credere, multo adhibent manipulationes circa cognitionem, sicut - quando loquuntur de psychosibus - pharmaca que ratiociantionem simul ac passiones bardas faciunt, necnon augent necessitatem dormiendi, ita ut decem horas in die parum sit etiam adulti. Post hec pharmaca negant patientibus usum coffee potus uel tabachi fumi, ne reuigorescent ad resistendum que dicitur curam.

Hic est etiam considerandum de abusu per quam dicunt deliramentum - etiam dictum delirium uel delusio - idem esse ac hallucinatio uel illusio pathologica communius in mente patientis diffusa: quia hallucinationes et illusiones sunt in sensu, quod autem dicitur delusio aput anglos uel delirium aput gallos est in intellectu, et si reuera est falsa et perniciosa, est materia pastoris et non medici. Set illusio per quam omnia colorantur flaua est ad medicinam ut symptoma icteri, et illusio per quam omnia uiuius candent est ad usum quorundam pharmacum, sicut LSD. Et hallucinatio per quam uiditur barrus rubeus clarus absque somno est notissima in delirio trementi per abusum uinorum et uinorum spiritum. Omnino non est parum ac quod dicunt delusio uel deliramentum. Sit aut non sit deliramentum andree behring breivik illud famosum bellum pauce intensitatis, sit aut non sit deliramentum ipsius omnes sociales democratos esse culpabiles ut proditores patrie, certissime non est illusio uel hallucinatio pathologica, certissime non coacte egit in insula externa (quod noruegorum lingua dicitur utoeya) interfectionem tantorum iuuenum socialium democratorum eorumque fratres iuniores.

### Virtus reputatur aput sanctum ignatium fundatorem societatis ihesu esse ad utrumlibet donec determinetur causa per charitatem diuinam uel proximi.
~ In ultima clausula uide tentatiuum deludendi condempnationes iam notas de necessitismo uel determinismo quantum ad uoluntatem. In corpore, ut ita dicam, erroris, uide radicem erroris psychiatrum illorum qui dicunt firme conuictiones rationis esse formam infirmitatis mentalis schizophrenie.
~~ Hic error est potius in parte machiauellistarum quam psychiatrum, nisi inquantum tot casus apparentes contrarii erroris, per ipsos psychiateras, explicantur ut pathologici exceptiones.
~~~ Hic error pharisaicus est uel prope phariseis. Quidam dicunt de suis actionibus: "fuit in ratione, siue fuit in uoluntate deliberata, ergo non peccatum", et de actionibus aliorum, precipue pauperiorum quam ipsi: "fuit peccatum, ergo in passione" et de ipsa dictione "non imputo male uoluntati set passioni, ergo sum charitabilis in iudicio". Per illud mendacium cura multorum qui agunt libera uoluntate non semper mala est pedagogis uel psychiatribus credita.
20/208 - Ergo, non mouet determinatum subiectum fortius semper illud quod fortius bonum est, set solum generaliter ex ipso obiecto.
21/209 Sunt ergo motus uoluntatis et per ipsos motus uoluntarii qui non reducuntur in obiecto extrinseco ut in motorem quasi primum, scilicet primum quoad uoluntatem hanc, set in quibus uoluntas se ipsa mouet. Etiam illi motus reducuntur in motorem uere et simpliciter primum, non creatum, sciliciet deum creatorem, set solum secundum substantiam, scilicet inquantum sint uoluntates, non secundum defformitatem, scilicet inquantum quedam uoluntates sint peccaminose. Iudas creditur motus per deum et quando prodidit, antequam motus fuit per diabolum: set deus non mouebit proditionem ut proditionem, solum ut actum liberum uoluntatis. Vide hic lutherum et caluinum condempnati secula antequam sint nati.

Reverend Pewsey's Last Sermon

One day one is still modifying one's habits, for better or for worse. And the next one may be already facing an eternity with the habits one has acquired.

One day, one is free to let God into one's heart - or not. And the next one has either started an eternity with God - or one without him.

One day one is dancing or laughing. And the next one faces an eternity with whatever the dance or laughter was really about: the joy of God or the joys and sorrows of the flesh.

Only, the flesh can no longer provide its joys. Those for whom all joy on earth was for the flesh are doomed to take the sorrows of the flesh along to eternity. The itching in the groin when one hopes for a romance - but there comes no romance of it.

Or the impatience to humiliate someone - but one is no longer in a position to even gloat.

Yes, Hell is a place, but it is also a state of mind - any state of mind that does not turn itself to the source of joy, if taken to eternity, becomes a source of bitterness.

While on earth, a flirt may be turned into a marriage, in itch in the groin may be put to use for fertility, an enemy one hates may be forgiven, at least - for some - after humiliating him. But that kind of change for the better is no longer possible when one is dead.

It seems some of the people I bury were playing about a land where they met Christ in the shape of a lion.

How silly, you might say! Indeed, rather: how sælig as the Anglo-Saxon root is of that word. How Blessed. If we cannot pray except by playing, well, let us play.

If we cannot be grown up, except by neglecting God, let us become again as children for of such is the kingdom of Heaven.

Maybe the seven people I refer to were taken away, because they were ready.

Maybe some were spared because they were not, because they are in need of some time for changing.

It was Reverend Pewsey's last sermon in the Anglican Communion. He was deposed for being a hellfire preacher, he was received into the Roman Catholic Church. And he died soon thereafter.

Off to Sevenoaks

And the tears came running. "Lucy! Why you?!"

And like a voice inside her answered: "maybe it was better that way, for me. After you told the shrinks, you know."

And the tears gushed, with guilt rather than grief, and her heart was wrung by a black oppressive grief without a shade of lighter hope.

At eleven she had still not taken a cup of coffee, but she had been crying on and off. Bright memories and black missing them and never seeing them again, and blacker still it-was-my-fault-they-had-to-die interrupted whatever consolations she felt from memory.

A car stopped outside. The doorbell rang. "Oh bother, it's Reverend Jenkins!"

"Yes," she bellowed, half-sobbing, while pulling herself together and wiping out a tear or two from very ruddy eyes.

She opened the door, and there was the man: a clergyman unmarried and she could well see why, a young, shy priest of her Church, not quite as manly as some she had seen Romewards, when Lucy or Peter or even Edmund were talking about converting. Never matter, it was what he had to tell her that did.

"Who is arranging for the funeral?"

"That might be you, my young lady."

"Is there anyone left alive to help me around with it?"

"Let us see, the dead ones that you would know were your brothers and sister of course, but I did some checking this morning and found that your cousin Eustace Scrubb and your archery pupil Jill Pole were smashed too. So was the old man Professor Kirke and his friend Polly Plumber."

"For heavens' sake, can you stop! Is there noone left alive in my life?"

"Well, your parents were on the train too."

"And that is a thing you tell me now?!"

"But Mrs. Macready is alive, she helped to identify the corpses, and the same is true for Mrs Alberta Scrubb."

"Uncle Harold?"

"Will be along as funeral preparations advance - unless he wants to cremate Eustace, of course!"

"Oh, no! He mustn't do that!"

"Well, he is a bit modern, and the reticence of the Church is historically linked to the old belief or orthodoxy that we are to be resurrected body and soul on the last day. Not quite what we believe now, is it?"

"Not quite," she snapped back. "Anyone more alive?"

"Mrs. Pole is there, at the accident site."

"Yes, where did the accident happen?"

"It is not a pretty site."

"I couldn't care less if the site is pretty or not, I want to get there and see how they looked when found!"

"Shall I take you in the car, I took it along?"

"Do. Is it far?"

"Only a few miles off London in the direction of Dover."

He opened the door for her, after she had closed her own. "I'll buy paper handkerchiefs as we go along."

"I already did that."

"Where are we going?"

"Sevenoaks." Jenkins might not be the most attractive man - what a shame to be thinking in those terms on an occasion like this, but that came out of the life she had been leading recently - but he did know what to do in emergencies involving dead people.

"Give me a handkerchief please!"

He did. She used it.

Capitulum VIII

Errores de anima uel intellectu

• 1 (7). Quod intellectus non est actus corporis, nisi sicut nauta nauis, nec est perfectio essentialis hominis.*
• 2 (8). Quod intellectus, quando uult, induit corpus, et quando non uult, non induit.**
• 3 (13). Quod ex sensitiuo et intellectiuo in homine non fit unum per essentiam, nisi sicut ex intelligentia et orbe, hoc est unum per operationem.***
• 4 (31). Quod intellectus humanus est eternus, quia est a causa eodem modo semper se habente, et quia non habet materiam per quam prius sit in potentia quam in actu.°
• 5 (19). Quod anima separata nullo modo patitur ab igne.°°
• 6 (32). Quod intellectus est unus numero omnium, licet enim separetur a corpore hoc, non tamen ab omni.°°°
• 7 (41). Quod intellectus socratis corrupti non habet scientiam eorum quorum habuit.
• 8 (108). Quod anima humana nullo modo est mobilis secundum locum, nec per se, nec per accidens; et si ponatur alicubi per substantiam suam, numquam mouebitur de ubi ad ubi.#
• 9 (109). Quod substantia anime est eterna ; et quod intellectus agens et possibilis sunt eterni.##
• 10 (110). Quod motus celi sunt propter animam intellectiuam ; et quod anima intellectiua siue intellectsu non potest educi nisi mediante corpore.###
• 11 (111). Quod nulla forma ab extrinseco ueniens potest facere unum cum materia. Quod enim separabile est, cum eo quod est corruptibile, unum non facit.##
• 12 (113). Quod anima separata non est alterabilis secundum philosophicam, licet secundum fidem alteretur.~
• 13 (114). Quod anima rationalis, quando recedit ab animali, adhuc remanet animal uiuum.~~
• 14 (115). Quod anima intellectiua cognoscendo se cognoscit omnia alia. Species enim omnium rerum sunt sibi concreate. Set hec cognitio non debetur intellectui nostro, secundum quod noster est, sed secundum quod est intellectus agens.##
• 15 (116). Quod anima est inseparabilis a corpore, et ad corruptionem harmonie corporalis corrumpitur anima.°°
• 16 (117). Quod scientia magistri et discipuli est una numero. Ratio enim quod intellectus sit unus est quia forma non multiplicatur, nisi quia educitur de potentia materie.°°°
• 17 (118). Quod intellectus agens non copulatur nostro possibili ; et quod intellectus possibilis non unitur nobiscum secundum substantiam. Et si uniretur nobiscum ut forma esset inseparabilis.
• 18 (119). Quod operatio intellectus non uniti°°° copulatur corpori, ita quod operatio est rei non habentis formam qua operatur. - Error, quia ponit quod intellectus non sit forma hominis.
• 19 (120). Quod nichil potest sciri de intellectu post eius separationem.°°
• 20 (121). Quod intellectus, qui est postrema hominis perfectio, est penitus abstractus.
• 21 (122). Quod intellectus possibilis est inseparabilis a corpore simpliciter quantum ad hunc actum qui est specierum receptio et quantum ad iudicium, quod fit per simplicem specierum adeptionem uel intelligibilium compositionem. - Error, si intelligatur de omnimoda receptione.###
• 22 (123). Quod intellectus agens est quedam substantia superior ad intellectum possibilem ; et quod secundum substantiam, potentiam et operationem est separatus a corpore, nec est forma corporis humani.
• 23 (124). Quod inconueniens est ponere aliquos intellectus nobiliores aliis, quia, cum ista diuersitas non posset esse a parte corporum, oportet quod sit a parte intelligentiarum, et sic anime nobiles et ignobiles essent necessario diuersarum specierum, sicut intelligentie. - Error, quia sic anima christi non esset nobilior anime iude.
• 24 (125). Quod intellectus speculatiuus simpliciter est eternus et incorruptibilis, respectu uero huius hominis corrumpitur corruptis fantasmatibus in eo.
• 25 (126). Quod intellectus possibilis nichil est in actu antequam intelligat, quia in natura intelligibili esse aliquid in actu est esse actu intelligens.*
• 26 (127). Quod ex intelligente et intellecto fit una substantia, eo quod intellectus fit ipsa intellecta formaliter.
• 27 (187). Quod nos peius aut melius intelligimus, hoc prouenit ab intellectu passiuo, quem dicit esse potentiam sensitiuam. - Error quia hoc ponit unum intellectum in omnibus, aut equalitatem in omnibus animabus.*
• 28 (193). Quod intellectus potest transire de corpore in corpus, ita quod successiue sit motor corporum diuersorum.*
• 29 (211). Quod intellectus noster per sua naturalia potest pertingere ad cognoscendum essentiam prime cause. - Hoc male sonat et est error, si intelligatur de cognitione immediata.
• 30 (214). Quod anima nunquam moueretur, nisi corpus moueretur, sicut graue uel leue numquam moueretur, nisi aer moueretur.

* Quamuis inter corpus et intellectum parum est similitudo quam quod dicatur ita intellectum esse actum corporis ita se habentem, tamen dormente corpore torpet intellectus, nisi in somniis, et corpus habet animam sibi unitam sicut actum que in homine et est intellectus. Secundum uigorem et torporem set etiam secundum diuersum ingenium melius aut peius intelligimus. Nullo modo corpus est subiectum adequatum passiuum cuius actiuum esset aliud subiectum, anima. Ita homo unus est et intellectus essentialis eius perfectio, non accidens aliud perfectum.
** Iter in planitie astralis ut dicunt mystagogi ergo est illusio, et normaliter diabolica.
*** Vide distinctionem: intelligentia uel angelus et orbis forsitan fiunt unum per operationem, sicut nauta et nauis, set certe non ut forma et materia, ut actus uiuus uiui corporis, set aliter est de unitate hominis, quia anima et corpus humanum sunt unum precise ut actus uiui corporis et hoc corpus uiuum, et certe non solum per operationem sicut nauta et nauis. Anima sensitiua per uoluntatem uel nutum appetiti regit membra motu mobiles quoad motum set non ita regit neque distat a membris uitales, set uegetatiue est eorum actus. Et hec anima est sensitiua sicut et uegetatiua et quidem etiam intellectiua in homine, set anime animalium irrationalium, id est sine intellectu, sunt et sensitiue neque autem intellectiue. Intellectus ergo non est aliud quiddam quam anima, quamuis sit inter eos distinctio rationum nominandi.
° Si enim uera esset propositio hic condempnata, anima rationalis necesse est sit alia ac anima sensitiua. Etiam esset aut unus in omnibus hominibus, aut migrans ex homine ad hominem, aut lapsus ex statu angelico, que autem omnes sunt false. Intellectus humanus et uita humana unum sunt et, quamuis intellectus non sit materialis, non est eternus, set a deo creatus ex nichilo, in imaginem sui ipsius.
°° Hec propositio dampnata est conatus euacuandi infernales penas de terrore suprema.Responsio theorica eadem est ac in intelligentiis lapsis, et eadem aput sanctum thomam aquinatem ac aput stephanum episcopum: quamuis ignis aliter cremat corpora et non intellectus, tamen dampnati intellectus sicut dampnati intelligentie non habent immunitatem respectu ignis inferni set sunt subiecti pene quasi essent sensitiue anime et corpus earum in statu urendi. Similiter dicere animam esse non separabilem a corpore cuius est actus set interire cum corpore detrahit de terrore penarum infernalium. Similiter et dicere nobis non licere scire, immo non per theologiam a deo reuelatam de anima post morte.
°°° Responsio uera ad hunc errorem est quod deus creauit omnem intellectum humanem simul ac corpus, cuius est actus uitalis. Et sicut creauit corpora alia ab aliis, creauit animas, creauit intellectus, alios ab aliis. Alii numero, quia sunt "idem specie" siue "idem quoad speciem" ut tunc dicebatur, id est eiusdem speciei specimina.
# Error est animam aut esse omnino non in loco, aut esse per suam substantiam in uno loco ita ut natura eius prohiberet eam in alio esse. Responsio uera est, quod ante mortem mouetur cum corpore, post mortem et ante resurrectionem mouetur secundum iudicium dei. In ultima propositione huius capituli datur ratio falsa ad errorem que est per errorem aristotelis in physica. Refutatur hec ratio inquantum grauia remoto aere in tubulo eadem celeritate cadunt siue mouentur ad inferiorem partem tubuli. Etiam ualet pro rebus grauiis diuerse grauitatis, sicut plumbum uel pluma.
## Confer "sextam uiam" probandi deum esse, id est iohannuli ludouici ("that of Jack Lewis/CSL"): ratio probatur eterna inquantum ratio set etiam non eterna inquantum huius hominis, restat quod ratio huius hominis sit creata a ratione eterna. Per intellectum actiuum intellige potentiam abstrahendi, per intellectum passiuam intellige potentiam capiendi quod per actiuum iam sit abstractum, exempli gratia "est quod sit homo" uel "est quod sit arbor" uel "homo non est arbor" uel "herbe et folia uiridentes sunt idem colore" uel "folium uiridens est idem numero ac folium iam non uiridens set rubrum uel fuscum". Ambo sunt anteriores potentiam syllogizando, qui potius non est potentia in se, set actus horum duorum potentiarum. Etiam quasi miraculosa unio intimissima intellectus et corporis arguunt creatorem omnipotentem communem et prefigurant incarnationem ita ut deus et homo fit unus christus in persona filii patris que est persona iesu nazareni. Stephanus condempnat etiam theoriam monadum leibnitzii : non est contemplando se ipsum set utendo intellectum actiuum in sensum communem, siue in cerebralem synthesin sensuum, quod intellectus passiuus est in potentia capiendi speciem cuiuscumque rei. Et quamuis facit abstracta, sicut "uiridum" abstractum de "hoc folio uirido", non est ipse intellectus ita abstractum quid, set uera substantia indiuidualis.
### Basis defit astrologie in hac condempnatione. In secunda parte simplificatur argumentum iohannuli ludouici, inquantum hic auctor narnianarum cronicarum et libri de miraculis, in hoc libro sine necessitate concedit intellectum ipsum humanum esse a cerebro, secundum opinionem hodiernorum philosophorum physicorum : set pro stephano episcopo parisiensi tempier non est preter sensitiuam potentiam que dependeat a cerebro, et hec solum ut sensitiua non ut intellectiua, quamuis sit una ipsa anima. Quidam receptiones specierum dependent de coniunctione corporis, ita ut receptio speciei sensitiui uiridis folii, quidam non ita dependent : anima separata potest post mortem, deo reuelante, scire et capere, exempli gratia quod talis homo dicebat uiride folium esse unum et folium iam non uirens numero esse aliud a uirido, sola ratione quia iam non sit uiride, quamuis in uita nunquam audiuit de erroribus heracliti et siddharte gautame.
~ Creata est anima etiam intellectiua et potest et philosophice uisa a creatore alterari.
~~ Contra euthanasiam ut dicitur, contra transplanattiones organorum uitalium, nisi per donationem adhuc uiuentis, ut in reno uno siue in parte sanguinis uel iecinoris, sufficienter manente ut donator in uita permaneat. Etiam contra fictionem - quia loquimur de narnianorum scriptore - in qua ginger felis postquam uidebat tasch remanebat felis uiuens, licet iam non rationale.
26 (127) - Exempli gratia, uidendo lumen oculi et eorum sensus fit illuminatum, set non fit ipsum lumen. Contemplando aquam non efficit quis aquaman uel namor atlantidis princeps. Contemplando formicam non fit piger impiger. Contemplando fabrum non imitando uoluntarie et assidue non fit quis faber habilis. Oculus fabri non fit ligneus uidendo materiam, nec anima eius mensa quando contemplat quod facere uult ex ligno. Contemplando deum esse non efficiamur deum nec efficiamur ipsum esse diuinum, set per solam gratiam supernaturalem participamur dei uita. Contemplando infernum nec efficiamur infernum, nec dampnati, nec infernales, set interdum ab inferno et ab iter in id detrahimus per contemplationem.
29 (211) - De prima causa habemus cognoscentiam aut indirectam, ab effectibus eius et nostra contemplatio effectuum mediata cognitio, sicut in quinque uie thome aquinatis uel in sexta uia iohannuli ludouici, que non est per se beatifica, licet non inutilis, et aliam cognoscentiam immediatam initialem per gratiam in hac uita uel perfectam per gloriam felicitatis et eternam.

Capitulum VII

Errores de intelligentia uel angelo

• 1 (5). Quod omnia separata coeterna sunt primo principio.*
• 2 (30). Quod intelligentie superiores creant animas rationales sine motu celi; intelligentie autem inferiores creant uegetatiuam et sensitiuam motu celi mediante.**
• 3 (218). Quod intelligentia, angelus, uel anima separata nusquam est.***
• 4 (69). Quod substantie separate, eo quod habent unum appetitum, non mutantur in opere.°
• 5 (70). Quod intelligentie, siue substantie separate, quas dicunt eternas, non habent proprie causam efficientem, set metaphorice, quia habent causam conseruantem in esse; set non sunt facte de nouo, quia sic essent transmutabiles.°°
• 6 (71). Quod in substantiis separatis nulla est possibilis transmutatio, nec sunt in potentia ad aliquid, quia eterne et immunes a materia.°°°
• 7 (72). Quod substantie separate, quia non habent materiam, per quam prius sint in potentia quam in actu, et sunt a causa eodem modo semper se habente : ideo sunt eterne.#
• 8 (73). Quod substantie separate per suum intellectum causant res.##
• 9 (74). Quod intelligentia motrix celi influit in animam rationalem, sicut corpus celi influit in corpus humanum.###
• 10 (75). Quod angelus non potest in actus oppositos inmediate, set in actus mediatos, et hoc mediante alio, ut orbe.~
• 11 (76). Quod angelus nichil intelligit de nouo.
• 12 (77). Quod si esset aliqua substantia separata que non moueret aliquid corpus in hoc mundo sensibili, non clauderetur in uniuerso.~~
• 13 (78). Quod substantie sempiterne separate a materia habent bonum quod est eis possibile, cum producuntur, nec desiderant aliquid quo carent.~~~
• 14 (79). Quod substantie separate sunt sua essentia, quia in eis idem est quo est et quod est.#
• 15 (80). Quod omne quod non habet materiam est eternum, quia quod non est factum per transmutationem materie prius non fuit : ergo est eternum.#
• 16 (81). Quod, quia intelligentie non habent materiam, deus non posset plures eiusdem speciei facere.
• 17 (82). Quod intelligentie superiores non sunt causa alicuius nouitatis in inferioribus, et quod superiores sunt inferioribus causa eterne cognitionis.
• 18 (83). Quod intelligentia perficitur a deo in eternitate, quia secundum totum inmutabilis est, anima autem celi non.
• 19 (84). Quod intelligentia recipit esse a deo per intelligentias medias.
• 20 (85). Quod scientia intelligentie non differt a substantia eius ; ibi enim non est diuersitas intellecti ab intelligente, nec diuersitas intellectorum.#
• 21 (86). Quod substantie separate sunt actu infinite. Infinitas enim non est impossibilis, nisi in rebus materialibus.#
• 22 (112). Quod intelligentie superiores imprimunt in inferiores, sicut anima una intellectiua imprimit in aliam, et etiam in animam sensitiuam ; et per talem impressionem incantator aliquis prohicit camelum in foueam solo uisu.
• 23 (189). Quod cum intelligentia sit plena formis, imprimit illas formas in materiam per corpora celestia tamquam per intrumenta.
• 24 (204). Quod substantie seperate sunt alicubi per operationem ; et quod non possunt moueri ab extremo in extremum, nec in medium, nisi quia possunt uelle operari aut in medio aut in extremis. - Error si intelligatur sine operatione substantiam non esse in loco, nec transire de loco ad locum.***
• 25 (212). Quod intelligentia sola uoluntate mouet celum.
• 26 (219). Quod substantie separate nusquam sunt secundum substantiam. - Error, si intelligatur ita quod substantia non sit in loco. Si autem intelligatur ita quod substantia sit ratio essendi in loco, uerum est quod nusquam sunt secundum substantiam.***

* Separatum dicitur pro forma siue substantia que materia est separata. Sicut anima rationalis scilicet hominis post mortem et sicut angelus que hic etiam dicitur intelligentia. Quedam forme materia separata autem possunt primo principio, scilicet deo, esse coeterne, scilicet cause exemplares cuiuscumque forme in sapientia eterna dei.
** Deus creat animas, tam rationales hominum quam uegetatiuas et sentitiuas plantarum et animalium (et preterea, quamuis in hac ipsa condepnatione non exprimitur, in homine anima rationalis fungit loco uegetatiue et sensitiue, confer alias).
*** Sunt uere in loco, aut in paradiso locali aut in locis punitionis - et interdum in terra et in aere. Celum, paradisus terrestris, purgatorium, limbus patrum, limbus infantum - siquidem est, et tartareus ignis sunt omnia uera loca. Et quando sunt in una parte uel in terre parte possunt transire ad aliam partem eiusdem loci, transeundo media, et sine operatione. Nusquam habent locum determinatum ex ratione esse substantie que sunt, set locum habent accidentalem.
°Exempli gratia, sanctus michael archangelus habet unum appetitum glorificandi deum, set mutat se in opere, nunc adorando, nunc preces faciendo pro ecclesia, nunc defendendo animam uel corpus cuiusdam hominis, nunc diuina uirtute satanam in infernum detrudendo, nunc apparendo miraculose hominibus, sicut orientales commemorant festum in sexta die septembris mensis.
°°Thomas aquinas hic ponit, contra eundem errorem, distinctionem eternitatis, que solum deo competit scilicet esse sine initio et sine fine, de sempiternitatis, que competit angelis et animis hominum et eorum locum et eorum meritum etc., scilicet esse cum initio set sine fine.
°°°Non modo anime hominum transmutabiles sunt in suo initio per coniunctionem ad corpus, set et omnes angeli creati sunt transmutabiles, siue ad gloriam dei perfectam, siue ad gloriam suam nefastam.
#Hic non distinguitur utrum non sint omnino materiales, ut ponit thomas aquinas, an sint quodammodo materiales, non quoad nos set quoad deum ut ponit iohannes damascenus. Siue unum siue aliud, constat non esse eterne per causas quasi logicas ita ut non habeant initium a deo, ita ut non habeant statum merendi et demerendi, etc. Immaterialitas eorum non est simplicitas diuina. In deo solo idem est quod est et quo est. Angeli quamquis non sint facti per materiam transmutatam, facti sunt ex nichilo, et non sunt dei equales. Ita dei est eadem substantia et scientia, set angeli una est substantia, alia scientia - et in ambis diuersitas rerum intellectarum et diuersitas intellecti de intelligente, nisi ubi intelligens se ipse intelligat. Et deus est, alia inmaterialia non sunt, actu infinite, sicut iam de eterno dixi. Infinitas est impossibilis in rebus materialbus, sicut etiam in rebus non materialibus set creatis.
##Causant per uoluntatem et inquantum res eis sunt subdite per diuinam dispositionem ordinis mundi.
###Licet ergo corpus solis influit per luminem et calorem uel secundum opinionem multorum corpus celi in medietate diurna et in mediatete nocturna, et corpus lune per attractionem causans (tides), non ita influeret anima motrix celi etsi esset talis. Set deus est qui celum mouit et potest sicut iam constat in quodcumque uult influere quomodocumque uult, utpote creator eius.
~Per orbem hic intellige stellam uel planeten. Angelus, ergo, potest directe agere, et in orbem, et in alia, et non modo indirecte in alia per orbem, sicut uoluntas humana indirecte in alia per organa.
~~Unum est ergo dicere angelos esse motores rerum uisibilium prout res uisibiles moti sint, aliud et erroneum dicere eos esse motores rerum uisibilium inquantum sint ipsi angeli in uniuerso. Per "claudi" intellige francogallicum "être inclus".
~~~Angelus habet felicitatem a deo, et a deo gratie auctore, non a sua essentia propria siue a deo solo creatore. Sicut et anima mortis hominis.
16 (81) - Hic clare condempnat opinionem thome aquinatis, nisi distinctio sit quod secundum hunc deus id non facit et secundum stephanum episcopum etsi non faceret adminus facere possit si uellet.
17 (82) et seqq duo - Pretendit ergo quidam intelligentie superiores et inferiores esse non solum in eternum set ab eterno, et quod superiores nichil causant noui, set eternaliter causant eternum quid, uidelicet cognitionem eternam. Ita superiores intelligentie ipse essent effectus eterni dei, quod autem anima celi non ita se haberet. Et quod deus non dederit nisi summe intelligentie inmediate existentiam.
22 (112) - Stephanus hic condempnat philosophiam esotericam de telepathia et submissio quasi totalis inferiorum rerum spiritualium et sensitiuarum erga superiores, secundum quam magia incantatorum esset superioritas anime magi.
23 (189) - Angelus uel intelligentia ergo non potest imprimere materiam uel materialem rem quamcumque formam quem habet in mente, nec, ad eas formas quas potest - exempli gratia loco motus - necesse habet stellas uel planetas.
25 (212) - Deus enim est qui sola uoluntate mouet totum celum.

Capitula XIX - XXII, explicit

Capitulum XIX
Errores de fide et sacramentis

• 1 (16). Quod de fide non est curandum, si dicatur aliquid esse hereticum quia est contra fidem.
• 2 (37). Quod nichil est credendum, nisi per se notum uel ex per se notis possit declarari.
• 3 (155). Quod non est curandum de sepultura.
• 4 (179). Quod non est confitendum nisi ad apparentiam.
• 5 (180). Quod non est orandum.

Capitulum XX
Errores de uitiis et uirtutibus

• 1 (166). Quod peccatum contra naturam, utpote abusus in coitu, licet sit contra naturam speciei, non tamen est contra naturam indiuidui.*
• 2 (183). Quod simplex fornicatio, utpote soluti cum soluta, non est peccatum.
• 3 (196). Quod dignitatis esset in causis superioribus, posse facere peccata et monstra preter intentionem, cum natura hoc possit.
• 4 (172). Quod delectatio in actibus uenereis non impedit actum seu usum intellectus.
• 5 (168). Quod contententia non est essentialiter uirtus.
• 6 (169). Quod perfecta abstinentia ab actu carnis corrumpit uirtutem et speciem.
• 7 (170). Quod pauper bonis fortune non potest bene agere in moralibus.
• 8 (171). Quod humilitas, prout quis non ostentat ea que habet, set uilipendit et humiliat se, non est uirtus. - Error, si intelligatur : nec uirtus, nec actus uirtuosus.**
• 9 (177). Quod non sunt possibilies alii uirtutes nisi acquisite uel innate.
• 10 (181). Quod castitas non est maius bonum quam perfecta abstinentia.***
• 11 (178). Quod finis terribilium est mors. - Error si excludat terrorem inferni qui extremus est.

*Est etiam contra naturam indiuidui.
**Non ergo est uirtus in abstracto, set est quidam actus uirtuosus, uirtutis enim humilitatis, non ostentare quod quis habeat, set se uilipendere et humiliare. Set idem uirtus et aliter exprimitur in actibus (confer 12 gradus humilitatis, secundum benedicti regulam).
***Adminus dici potest: perfecta abstinentia est una expressio castitatis in actibus, set maius bonum est uirtus, que et aliter exprimitur.

Capitulum XXI
Errores de resurrectione

• 1 (17). Quod non contingit corpus corruptum redire idem numero, nec idem numero resurget/
• 2 (18). Quod resurrectio futura non debet concedi a philosopho, quia impossibile est inuestigari per rationem. - Error, quia etiam philosophus debet captiuare intellectum in obsequium fidei.

Capitulum XXII
Errores de felicitate siue beatitudine

• 1 (22). Quod felicitas non potest a deo inmitti inmediate.*
• 2 (23). Quod dicere deum dare felicitatem uni, et non alii, est sine ratione et figmentum.
• 3 (157). Quod homo ordinatus quantum ad intellectum et affectum, sicut potest sufficienter esse per uirtutes intellectuales et alias morales de quibus loquitur philosophus in ethicis**, est sufficienter dispositus ad felicitatem eternam.
• 4 (176). Quod felicitas habetur in ista uita, et non in alia.
• 5 (15). Quod homo post mortem amittit omne bonum.
• 6 (144). Quod omne bonum quod homini possibile est consistit in uirtutibus intellectualibus.

*Confer exercitiorum spiritualium appendices de discretione spirituum, quod a bono angelo felicitas potest inmitti sine causa precedenti, set a bono et a malo spiritu cum causa precedenti.
** Scilicet de quibus loquitur aristoteles in ethicis ad nicomachum et in ethicis ad eudemium. Expliciunt articuli condempnati parisius.

Summa articulorum ultimo condempnatorum : 219

Capitula XV - XVIII

• Capitulum XV
  Errores de accidente
  • 1 (138). Quod, cum deus non comparetur ad entia in ratione cause materialis uel formalis, non facit accidens esse sine subiecto, de cuius ratione est actu inesse subiecto.
  • 2 (139). Quod acidens existens sine subiecto non est accidens, nisi equiuoce ; et quod impossibilie est quantitatem siue dimensionem esse per se : hoc enim esset ipsam esse substantiam.
  • 3 (140). Quod facere accidens esse sine subiecto habet rationem impossibilis implicantis contradictionem.
  
  Notula: omnes hi errores sunt transsubstantiationi connexi. Episcopus defendit orthodoxam rationem transsubstantationis.
• Capitulum XVI
  Errores de scientia uel philosophia
  • 1 (24). Quod omnes scientie sunt preternecessarie, preter philosophicas disciplinas, et quod non sunt necessarie nisi propter consuetudinem hominum.*
  • 2 (145). Quod nulla questio disputabilis est per rationem quam philosophus non debeat disputare et determinare, quia rationes accipiuntur a rebus. Philosophia autem omnes res habet considerare secundum diuersas sui partes.
  • 3 (146). Quod possibile uel impossibile simpliciter, id est, omnibus modis, est possibile uel impossibile secundum philosophiam.**
  • 4 (154). Quod sapientes mundi sunt philosophi tantum.***
  • 5 (40). Quod non est excellentior status quam uacare philosophie.
  
  * Eundem errorem damnat sanctus thomas in prima questione summe theologie.
  ** Non ergo impossibilis est res deo omnipotenti quia est "scientifically impossible"=impossibile secundum philosophiam.
  *** Ad exclusionem poetarum, rhetorum, regum set etiam, immo magis ad exclusionem theologorum et episcoporum.
• Capitulum XVII
  Errores de scriptura sacra
  • 1 (150). Quod homo non debet esse contentus auctoritate ad habendum certitudinem alicuius questionis.
  • 2 (151). Quod ad hoc quod homo habeat certitudinem alicuius conclusionis, oportet quod sit fundatus super principia per se nota. - Error, quia generaliter tam de certitudine apprehensionis quam adhesionis loquitur.
  • 3 (152). Quod sermones theologi fundati sunt in fabulis.
  • 4 (153). Quod nichil plus scitur propter scire theologiam.
  • 5 (174). Quod fabule et falsa sunt in lege christiana, sicut in aliis.*
  • 6 (175). Quod lex christiana impedit addiscere.**
  • 7 (20). Quod lex naturalis prohibet interfectionem animalium irrationalium sicut rationalium, licet non tantum.***
  
  * De uerbis: "lex christiana"=fides christiana, "in aliis"=in islamica, in judaica, in pagana etc. lege. De re: nota quod alie leges non sunt uacue de ueris, set christiana est que uacua est de falsis. Affirmatur inerrantia fidei christiane.
  ** Error iuliani apostate sicut error communistarum siue bolscheuicorum. Et adfuit illis diebus (nil nouum sub sole).
  *** Did you get that, animal rights activists?
  
• Capitulum XVIII
  Error de raptu
  • 1 (33). Quod raptus et uisiones non fiunt, nisi per naturam.*
  
  * Qui exempli gratia dicit sanctum iohannem patmi in insula uel uisionarios fatime in lusitania necesse est fuisse natura mentali egrotanti, quia alias huiusmodi res non uidentur, etsi respectat eos, in errore est.

Father Brown's Last Bow, Part II

Susan received Father Brown with a glass of wine. He sighed for relief. She was not a Puritan or an Albigensian. He had wanted to start about the talking animals, but he let that wait.

"Do you think God wants you to tell everybody about this?"

"No, but neither to lie about it to hide it. That is the difficult part. I get into trouble for this."

"Can I ask a few more specific question?"

"Of course."

"Did you ever see one beast that was not talking turn into a talking one?"

"No, except Aslan said it was when the mice bit through the ropes they became talking mice."

"Did you see them start to talk back then?"

"No, I was told it a year later of our time, when we came back to Prince Caspian's rescue."

"Hmmm ... ok ..."

Father Brown went off to the window and asked if he could smoke a cigar.

"Oh, I do not mind at all."

"Some do."

"Some have asthma and some are Puritan. Neither is the case with me."

Father Brown enjoyed his cigar while thinking of the next question.

"Do you pray for people in Narnia?" he resumed while putting down the last embers of the cigar.

"I prayed for Rilian's delivery from enchantment, hypnosis, and captivity, and from being treated like a fool when he was not."

"And when Jack Lewis - as I suppose the friends call Clive Staples - wrote The Silver Chair from the papers your friends Scrubb and Pole had left with Professor Kirke, did he know this?"

"No, we were not that close. Nor are we now."

"Do you feel responsible for Narnia?"

"I am the only surviving Queen of the land, am I not?"

"And ruling as a Queen here?"

"Of course not! I was just trying to defend an innocent person!"

"Indeed, you are back after some trouble that took you abroad."

He fell silent. The he resumed again:

"If this was from God, and if he gave you no message to spread to others - at least not personally - what did it do to you?"

"Heard of St Lucia da Narni, Father?"

He nodded.

"Or of Sister Lucy in Fatima?"

"Yes."

"I admired them. They risked so much, they suffered so much. I could never do that, but if I had not seen my sister try to do something similar, I would not have known what it is to love God"

He waited.

"And it was Lucy's essays that led me to fight for righteousness, to save innocent persons from school tyranny and from abortion, and which led me to the Catholic Church."

Capitulum XIV

Errores de necessitate euentus rerum

• 1 (21). Quod nichil fit a casu, set omnia de necessitate eueniunt, et quod omnia futura que erunt, de necessitate erunt, et que non erunt, impossibile est esse; et quod nichil euenit contingenter, considerando omnes causas. -Error, quia concursus causarum est de diffinitione casualis, <ut dicit boetius> libro de consolatione.
• 2 (142). Quod ex diuersitate locorum acquiruntur necessitates euentuum.
• 3 (143). Quod ex diuersis signis celi signantur diuerse conditiones in hominibus, tam donorum spiritualium quam rerum temporalium.
• 4 (167). Quod quibusdam signis sciuntur hominum intentiones et mutationes intentionum, et an ille intentiones perficiende sint ; et quod per tales figuras sciuntur euentus peregrinorum, captiuatio hominum, solution captiuorum, et an futuri sint scientes an latrones.*
• 5 (195). Quod fatum, quod est dispositio uniuersi, procedit ex prouidentia diuina non inmediate, set mediante motu <corporum> superiorum ; et quod istud fatum non imponit necessitatem inferioribus, qui habent contrarietatem, set superioribus.
• 6 (206). Quod sanitatem, infirmitatem, uitam et mortem attribuit positioni siderum et aspectui fortune, dicens quod si eum aspexerit fortuna uiuet; si non aspexerit, morietur.
• 7 (207). Quod, in hora generationis hominis, in corpore suo et per consequens in anima, que sequitur corpus, ex ordine causarum superiorum et inferiorum, inest homini dispositio inclinans ad tales actiones et euentus. -Error, nisi intelligatur de euentibus naturalibus, et per uiam dispositionis.**

*Aput priorem tesin condempnatam, credi potest quot de quibusdam signis stellarum eul celi sit questio. Set probabiliter generalius loquitur, non excludendo cartulas que dicuntur tarot, si quis eis eo tempore iam usus sit, et, secundum uerborum tenorem, non excluditur probabilitates hodiernorum psychologorum et psychiatrum. Qui exempli gratia per factum cuiusdam sibi ipsius loquentis concludunt esse internandus in psychiatria ut schizophrenus, quamuis facile quis sibi ipse loquitur ex solitudine uel ut passionibus euacuat erga personas quas coram non audet uel non potest confrontare. **Exempli gratia, aliquis potest genetice - in hora generationis per selectionem gametum parentalium inter tot et per personas parentium - disponi ad iracundiam uel ad uenerea, set nullo modo facit quot sit impossibile tenere alicui quintum aut sextum uerbum decalogi. Nisi eis qui usum rationis carent, utpote trisomicis uigesimi primi chromosomatis. Set in eis non est peccatum mortale./HGL

Capitulum XIII

Errores de natura generabilium et corruptibilium

• 1 (191). Quod forme non recipiunt diuisionem, nisi per materiam*. -Error, nisi intelligatur de formis eductis de potentia materie.
• 2 (192). Quod forma materialis non potest creari.
• 3 (210). Quod materia exterior obedit substantie spirituali. -Error, si intelligatur simpliciter et secundum omnem modum transmutationis.
• 4 (97). Quod indiuidua eiusdem speciei, ut socrates et plato, differunt sola positione materie sue ; et quod forma humana existente in utroque eadem numero, non est mirum si idem numero est in diuersis locis.
• 5 (182). Quod possibile est quod fiat naturaliter uniuersale diluuium ignis.

*Videtur esse thesis thome aquinatis, et quod hecceitas scoti propior est approbationis stephani tempier, adminus in angelis et hominibus. Set in cristallis utpote salis, thesis thome stare posset./HGL

Index in stephani tempier condempnationes

... capita que iam extant:

• capitulum VI, errores de deo
• capitulum VII, errores de intelligentia siue angelo
• capitulum VIII, errores de intellectu siue anima
• capitulum IX, errores de uoluntate siue libero arbitrio
• capitulum X, errores de toto coniuncto siue de homine
• capitulum XI, errores de mundo et mundi eternitatem
• capitulum XII, errores de celo et stellis
• capitulum XIII, errores de natura generabilium et corruptibilium
• capitulum XIV, errores de necessitate euentus rerum
• capitula XV - XVIII, errores de accidente, de scientia uel philosophia, de scriptura sacra, et de raptu
• capitula XIX - XXII, errores de fide et sacramentis, de uitiis et uirtutibus, de resurrectione, de felicitate, explicit

Capitulum XII

Errores de celo et stellis

• 1 (92). Quod corpora celestia mouentur a principio intrinseco*, quod est anima ; et quod mouentur per animam et per uirtutem appetitiuam, sicut animal. Sicut enim animal appetens mouetur, ita et celum.**
• 2 (93). Quod corpora celestia habent ex se eternitatem sue substantie, set non eternitatem motus.
• 3 (102). Quod anima celi est intelligentia, et orbes celestes non sunt instrumenta intelligentiarum set organa, sicut auris et oculus sunt organa uirtutis sensitiue.
• 4 (188). Quod si in aliquo humore uirtute stellarum deueniretur ad talem proportionem cuiusmodi proportio est in seminibus parentum, ex illo humore posset generari homo ; et quod homo posset sufficienter generari ex putrefactione**.
• 5 (106)****. Quod omnium formarum causa effectiua inmediata est orbis.
• 6 (213). Quod natura que est principium motus in corporibus celestibus est intelligentia mouens. -Error, si intelligatur de natura intrinseca*, que est actus uel forma.

*Hec fuit prima positio aquinatis, set emendauit credendo, sicut restat licitum intelligentia mouens esse principium extrinsecum habens orbes ut instrumenta, non ut organa. **Appetens enim deum qui tunc esset primus mouens solum inquantum summum bonum desideratum et non actiue, quod falsum est. ***Hec fictio non est conformis metaphysice: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Swampthing93totleben.jpg ****Dubium de numeratione mihi uidetur adesse./HGL

Collectio errorum in Anglia et Parisius Condempnatorum

qui sic per capitula distinguuntur

Capitulum VI

Isti articuli qui sequuntur, condempnatisunt a domino stephano parisiensi episcopo, de consilio magistrorum theologie, anno domini M °. CC °. LXXVI, die dominica qua contatur "Letare Ierusalem" in curia parisiensi, ubi excommunicauit in scriptis omnes illos qui scienter eos docuerint uel defenderint. Et primoordinantur qui sunt de deo, scilicet :

• 1 (1). Quod deus non est trinus et unus, quoniam trinitas non stat cum summa simplicitate. Ubi enim est pluralitas realis, ibi necessario est additio et compositio. Exemplum de aceruo lapidum.
• 2 (2). Quod deus non potest generare sibi similem. Quod enim generatur ab aliquo, habet principium aliquod a quo dependent. Et quod in deo generare non est signum perfectionis.
• 3 (3). Quod deus non cognoscit alia a se.
• 4 (25)*. Quod deus non potest dare perpetuitatem rei transmutabili uel corruptibili.
• 5 (26). Quod prima causa posset producere effectum sibi equalem, nisi temperaret potentiam suam.
• 6 (27). Quod deus non posset facere plures animas in numero.
• 7 (28). Quod deus numquam plus creauit intelligentiam quam modo creat.
• 8 (29). Quod deus est infinite uirtutis in duratione, non in actione; talis enim infinitas non est, nisi in corpore infinito, si esset.
• 9 (34). Quod causa prima non posset plures mundos facere.
• 10 (35). Quod sine agente proprio, ut patre et homine, etiam a deo non posset fieri homo.
• 11 (36). Quod deum in hac uita mortali possumus intelligere per essentiam.
• 12 (38). Quod deus non potuit fecisse primam materiam, nisi mediante corpori celesti.
• 13 (39). Quod a uoluntate antiqua non potest nouum procedere absque transmuatione precedente.
• 14 (42). Quod prima causa non habet scientiam futurorum contingentium. Prima ratio, quia futura contingentia sunt non entia. Secunda, quia futura contingentia sunt particularia; deus autem cognoscit uirtute intellectiua que non potest cognoscere particulare. Unde, si non esset sensus, forte intellectus non distinueret inter socratem et platonem, licet distinueret inter hominem et asinum. Tertia est ordo cause ad causatum: prescientia enim diuina est causa necessaria prescitorum. Quarta est ordio scientie ad scitum: quamuis enim scientia non sit causa sciti, ex quo tamen scitur, determinatur ad alteram partem contradictionis, et hoc multo magis in sciantia diuina quam nostra.
• 15 (43). Quod primum principium no potest esse causa diuersorum factorum hic inferius, nisi mediantibus aliis causis, eo quod nullum transmutans diuersimode transmutat, nisi transmutatum.
• 16 (44). Quod ab uno primo agente non potest esse multitudo effectuum.
• 17 (45). Quod primum principium non est propria causa eternorum, nisi metaphorice, quia conseruat ea, id est, quia nisi esset, ea non essent.
• 18 (46). Quod sicut ex materia non potest aliquid fieri sine agente, ita nec ex agente potest aliuquid fieri sine materia ; et quod deus non est causa efficiens, nisi respectu eius quod habet esse in potentia materie.
• 19 (47). Quod entia declinant ab ordine cause prime, in se considerata, licet non in ordine ad reliquas causas agentes in uniuerso. -Error, quia essentialior et inseparabilior est ordo entium ad causam primam quam ad causas inferiores.
• 20 (48). Quod deus non potest esse causa noui facti, nec potest aliquid de nouo producere.
• 21 (49). Quod deus non possit mouere celum motu recto. Et est ratio, quia tunc relinqueret uacuum.
• 22 (50). Quod deus non potest irregulariter, id est, alio modo quam mouet, mouere aliquid, quia in eo non est diuersitas uoluntatis.
• 23 (51). Quod deus est eternus in agendo et mouendo, sicut in essendo; aliter ab alio determinaretur, quod esset prius illo.
• 24 (52). Quod id quod de se determinatur ut deus, uel semper agit, uel numquam; et quod multa sunt eterna.
• 25 (53). Quod deum necesse est facere, quicquid inmediate fit ab ipso. -Error, siue intelligatur de necessitate coactionis, quia tollit libertatem, siue de necessitate inmutabilitatis, quia ponit impossibilitatem aliter faciendi.
• 26 (54). Quod primum principium non potest inmediate producere generabilia, quia sunt effectus noui. Effectus autem nouus exigit causam inmediatam que potest aliter se habere.
• 27(55). Quod primum non potest aliud a se producere, quia omnis differentia que est inter agens et factum est per materiam.
• 28 (56). Quod deus non potest inmediate cognoscere contingentia, nisi per aliam causam particularem et proximam.
• 29 (57). Quod si omnes cause aliquando fuerint in quiete, necesse est ponere deum mobilem.
• 30 (58). Quod deus est necessaria causa prime intelligentie: qua posita ponitur effectus, et sunt simul duratione.**
• 31 (59). Quod deus est causa necessaria motus corporum superiorum et coniunctionis et diuisionis contingentis in stellis.
• 32 (60). Quod ad hoc quod omnes effectus sint necessarii respectu cause prime, non sufficit quod ipsa causa prima no sit impedibilis, set exigitur quod cause medie non sint impedibiles. -Error, quia tunc deus non posset facere aliquem effectum necessarium sine causis posterioribus.
• 33 (61). Quod deus possit agere contraria, hoc est, mediante corpore celesti, quod est diuersum in ubi.
• 34 (62). Quod deus est infinitus uirtute, non quia faciat aliquid de nichilo, set quia continuat motum infinitum.
• 35 (63).Quod deus non potest in effectum cause secundarie sine ipsa causa secundaria.
• 36 (64). Quod effectus inmediatus a primo debet esse unus tantum et simillimus primo.***
• 37 (65). Quod deus uel intelligentia non infundit sciantiam anime humane in sompno, nisi mediante corpore celesti.
• 38 (66). Quod plures sunt motores primi.°
• 39 (67). Quod primum inmobile simpliciter non mouet, nisi mediante aliquo moto, et tale mouens inmobile est pars moti ex se.°°
• 40 (68). Quod potentia actiua que potest esse sine operatione est potentie passiue permixta. -Error si intelligatur de quacumque operatione.°°°
• 41 (96). Quod deus non potest multiplicare iniduidua sub una specie sine materia.
• 42 (103). Quod forma quam oportet fieri et esse in materia non potest agi ab illo quod non agit ex materia.#
• 43 (141). Quod deus non potest facere accidens esse sine subiecto, nec plures dimensiones simul esse.##
• 44 (147). Quod impossibile simpliciter non potest fieri a deo, uel ab egente alio. -Error si de impossibili secundum naturam agitur.
• 45 (149). Quod alius est intellectus in ratione secundum quod deus intelligit se et alia. -Error, quia licet sit alia ratio intelligendi, non tamen alius intellectus secundum rationem.
• 46 (190). Quod prima causa est causa entium remotissima. -Error, si intelligatur cum precisione, scilicet ita: quod non propinquissima.###
• 47 (197). Quod aliqua possunt casualiter euenire respectu cause prime; et quod falsum est omnia esse preordinata a prima causa, quia tunc euenirent de necessitate.
• 48 (198). Quod in causis efficientibus, causa secunda habet actionem quam non accepit a causa prima.
• 49 (199). Quod in causis efficientibus, cessante prima non cessat secunda ab operatione sua, dum tamen secunda operetur secundum naturam suam.~
• 50 (215). Quod de deo non potest cognosci, nisi quia est, siue ipsum esse.~~
• 51 (216). Quod deum esse ens per se positiue non est intelligibile, set priuatiue est ens per se.~~~

Commenta mea:

* Numeratio ista est secunda, prima in documento datur intra parentheses, quia intra tertium et quartum errorem de deo sunt condempnati 21 alii errores, intra octauam et nonam quattuor alii, intra undecimam et duodecimam alius error, intra tredecimam et quattuordemimam tres alii etc. qui in capitulis sequentibus dantur. **An dictum sit de patre et filio, coeterni? Set non potest dici filium ad exclusionem patris esse prima intelligentia. An vellet dicere, quod et in grecis inueni, set non in thoma de aquino, patrem fuisse liberum filium non habuisse si non uoluisset? ***Forsitan non debet dici "effectus" filius? An forsitan filius et spiritus duos posuit "effectus" inmediatos et simillimos (coeternos) primo? °Error qui fuit Iordani Brunonis, quia unum motorem primum posuit planetis solis alterum motorem primum planetis sirii et alios motores primos planetis aliarum stellarum. °°Conjectura: Quod primum inmobile simpliciter non mouet, nisi mediante aliquo moto, et tale mouens motum est pars moti ex se. -Tunc deus non moueret nisi per energiam uel fortitudinem quasi partem moti. Set quid dici uult "pars alicuius rei ex se" uel "mouere ex se" nescio. °°°Deus enim est potentia actiua que potest esse sie operatione et que potentie passiue non est permixta. #Potest enim agi a deo qui non agit ex materia. ##Error de modo essendi dei incarnati corporis et sanguinis in sacramento. Accidentia panis enim permanent sine subiecto, et corpus christi adest simul in celo et in omni quantitate dimensiua panis ualide consecrati. In proximo errore - 44/147 - condamnatur iterum sicut ante saepius negatio miraculorum. Impossibile secundum naturam - "against the laws of nature" ut nunc dicunt - distinguitur de impossibili secundum contradictionem logicam uel grammaticam. ###Ita potest deus esse remotissima causa ut simul et propinquissima est, set non ita ut simul non sit propinquissima. In proxima condempnatione (47/197), cum thoma, affirmat episcopus quod preordinata a deo, sicut sunt omnia, non ipso facto sunt preordinata cum necessitate, negat cum thoma esse quod nullo modo sit preordinatum a deo set casualiter eueniret respectu eius. ~Condempnatio deismi. ~~Cognosci potest de deo quicquid reuelat, et iam cognosci debet quod et est et remunerator fit inquirentibus se. ~~~Ens per se positiue, ita ut ens aut est deus aut a deo, priuatiue, ita ut ens esse sit sola perfectio dei (conjectura de sensu)./HGL

Father Brown's Last Bow, part 1

A Jesuit thought he had been done with investigation. Only prayer left, and the sacrifice of the Mass. And living the life of villains except for finally consenting to doing the villainies. Of course.

A letter arriving from the Bishop set him thinking otherwise.

Venerable Brother,

Susan Pevensie of CSL's children's books is a real person. She claims to have really been to Narnia. Not a question of wanting to spread the word at all, she wants a quiet life, but ... is it from God or the devil? Should she be made to abjure?

Yours in Christ
NN NN + episc. LN*

And the first answer:

Your Highness,

Have you ruled out madness?

Yours in Christ NN Brown.

And the second:

Venerable Brother,

She is sane. She could have gotten illusions while in an epiletic fit, except that epilepsy does not fit her medicale state. She is as fit as a fiddle, and that includes total absence of epileptic symptoms - except this one, if it would have fitted.

Yours in Christ
NN NN + episc. LN

And Father Brown saw the adress:

Miss Susan Pevensie
Baker Street 221 B
London

"Hmm, didn't that use to be my secularist colleague Sherlock's abode? Though when I gave him the sacraments, it was in the office of his friend Dr Watson, of course. It won't be easy to miss the place, anyway!"

*NN=Nomen Nescio=Don't Know the Name
LN=Locum Nescio=Don't Know the Place
As for Fr Brown I do not know his baptismal name.

Susan's Teacher Talk

"You are Susan Pevensie, right?"

"Yes ..."

"Then you were Queen of Narnia?"

"At least in that book by C. S. Lewis."

"Were you or weren't you?"

"What do you think?" she asked with a slight tinge of hypocritical hope that Rose would not avoid the probable irony that was not really there. But Rose Pole just fell silent, to start with, and then added:

"Some say it was just a play?"

"We were enjoying ourselves, that much is true. Are you asking if I would believe you if you said you had been to Narnia?"

"No, it's rather ... what you believed in in the book, you believe in that for real?"

"Yes. At least I try to, even if modern England sometimes seems a bleak place for doing so."

"And it was you and your sister and brothers in that book who made a law so no one was sent to school by force unless he wanted to or unless she wanted to?"

"I can't make such a law here, you know. You would have to write to Her Majesty the Queen, and even she could no longer do it just by saying so, at least I think that would be difficult without the Parliament," adding the last because she had overheard some talk about King Caspian's non-parliamenterian methods of abolishing slavery, even though she did not take part in the talk. And, of course, had not been there.*

"So the laws say I have to stay in school even if I do not want to?"

"What's your age? And if you're pregnant they cannot force you anyway."

"How did you know I was pregnant?"

"You just told me."

"Eh?"

"Otherwise you'd have said: 'what makes you think I am pregnant?' right?"

Rose put her head on the side.

"Besides, I guessed it due to your looks, you look shining. Who's the father? Will you marry him?"

"Ma says I have to wait till 16 to marry."

"Not if you're pregnant, surely?"

"Ma says I should abort."

"But she cannot force you, can she?"

Rose said nothing.

"Besides it is illegal. From 1929 the new law says that if the doctor honestly thinks your life is in danger, but obviously it is not, he won't be punished."

"If no one knows about the abortion, the doctor won't be punished anyway."

"But if they forced you to abort, you could go to the newspapers and ruin that doctor's carreer: for one thing for aborting when he had no right to do so and for another for forcing you when you did not want to."

"Who would believe me - against a doctor?"

Susan just said a brief: "oh" ...

"Besides, I could not punish anyone if it involved punishing my parents."

"They have no right to force you to abort. It is murder."

"But one has to obey one's parents, right?"

"Not more than God, and He forbids murder and sacrifice to Moloch."

*You would know this if you had read a book called Prince Caspian and another called The Voyage of the Dawn Treader.

Letter to Douglas Gresham

As we all know, your stepfather wrote the Chronicles of Narnia. As some of us know - those who have read Letters to Children - he encouraged writing the stories he hinted at but never wrote himself. That is in a sense basically what I am doing. Or have been doing now for fourteen chapters, at least.

If you or Walter Hooper have a problem with how I treat the characters, I suggest you might sue Neil Gaiman first ("The Problem of Susan", 2004).

My Susan is C. S. Lewis' Susan, or aims at being her. My Aslan is Jesus Christ as I think that he would appear if he had created another world where he appears as "The Lion of Judah" - that world where the main and paradisal country is called Narnia.

And my hunch about why he brought at least the Pevensies there was: Pope St Pius X wanted children to learn to know Him in the Eucharist from age seven, but the Pevensies as Anglicans were deprived of that. Aslan made sure the years between seven or eight for at least Lucy and when she would make her Communion (if at all valid, since Anglican Sacraments partly lack intention - not to be confounded with worthiness - and duly ordained Minister with real Apostolic Succession) were not wasted.

If you should get a problem about the money, well there is this that my conditions for using my work*, from my standpoint are already stated in such a way as to allow you to earn money from my work in proportion as you see fit for your fair share, when it comes to this, or, also any other work you like in any other way - only, you do not have exclusive rights on my work.

Hans-Georg Lundahl
Bibliothèque
Georges Pompidou
Paris
Saint Basil's Day, or
January 2, YooL 2012

*Summed up either in http://shrt.st/ujx or in http://hglsfbwritings.blogspot.com/2011/09/be-my-unwin-or-hooper-if-you-like.html.

Who told Susan: introducing Revd. Jinx

Reverend Jenkins - his friends called him Jinx - was walking over to Susan's house with brisk steps. Giving news of a demise was never an easy task. At least that was what he told himself. He had began getting some habit though. So, he walked on.

He remembered the day when the three youngsters had asked to get out of the English Church. They could not without parental permission, and he told them so. "Are you Roming?" he had said. - "What do you mean 'roaming'?" - "Well, going to Rome: becoming Roman Catholics, are you that?"

"At least that is one possibility, and a pretty distinct one," said Peter.

They had not had time to "Rome". They were squashed in a railway accident.

Funny things do happen. He had encouraged the use of psychiatry - in a light way of course - to try to get ahead of some youthful enthusiasm that they would be bound to regret later. Now was later, they had not regretted it. They were dead.

Now, Susan was a stable girl. It was always her he counted on for any Christmas fair or Wedding Party - as long as preparations left her free to dance. If there was a dance. Sometimes she had been known to prepare Church coffee, and stay serving, even though there was no dancing going on.

But she was hardly what some would call a "true believer". Her brothers and sister had been. That is why it was such a shame losing them to Rome. So much better keeping them along here among Anglicans. Just to get some of the enthusiasm out of them. It wouldn't do to let it become Papist superstitions, would it?

Now he arrived at the door. He had a funny feeling she might have been to a dance, but at nine o' clock she would be awake or not too far from it. Even if she had been drinking a bit last evening.

She was in fact a bit under the weather, and she told him she wanted to take a cup of strong coffee before crying, but she wanted to take it alone.

He was pushed off. "I'll be calling later today."

"Do, but leave me alone now, will you!"

"Eleven?"

She was irritated if her eyebrows were not lying: "You know, we'll need to make arrangements for the funeral."

"Eleven," she agreed sullenly.

Ramandu and Galileo, part 2

Peter spoke up again:

"Is there no way we could prove it was the earth moving?"

Edmund said:

"Optically that could be done, if at all, by measuring parallax from Mars or something."

"OK, how would that prove it?"

"If Earth and Mars both move in simple ellipses around the sun, then parallax from Mars will be as simple as parallax seen from Earth. It will however be slower and bigger, since Mars has a greater orbit that takes longer to complete."

"And if not?"

"If the Sun moves around Earth and Mars around the Sun, and alpha Centauri really waggles ... well depends on distance. If distance were the same, that would look the same from Mars as in Heliocentric case, but ..."

"If not?"

"Depends on whether alpha Centauri is further away or closer than our theory says. If it is closer, its waggling is smaller than Sun's orbit around us, and it will count for less neutralising than the complex movement of Solar orbit with Martian orbit."

"So there are basically three possible outcomes of measuring parallax from Mars:
- you prove Earth stands still and alpha Centauri closer than four light years
- you prove earth stands still and alpha Centauri further away than four light years
- you prove alpha Centauri four light years away, without proving whether earth or sun moves each year."

"Yes, that is it."

"For alpha Centauri, that is?"

"There are about ten thousand stars that show annual waggling known as parallax at all."

"So if all of them moved as the Heliocentric theory states, even when seen from Mars?"

"It would probably mean the Earth moves."

"Probably?"

"If we accept the possibility that stars could be moved about by some spirits, by angels or something, then we could even so not exclude that the distances believed by astronomers were right for those ten thousand stars, but that they were moving in time with the sun around their places in a Heaven moving around us."

"And if one star of those, like alpha Centauri or another one ...?"

"Especially alpha Centauri! If anything with a very clear parallax shows something else from Mars than we would expect from Heliocentrism, there is less doubt about the measurement, and so a clearer case ..."

I shouted out: "... for Earth standing still, right?"

"Yes, but why do you shout?"

"Oh it is so totally exciting, Ed. And still just a bit confusing!"

"You agree, I assume, that when we are in a boat, the further away we are from something the less it seems to move? The trees on the river move very clearly, the mountains seem still to us, or if you like and say you know you are moving they seem to be following us, right?"

"Right."

"On the other hand, if something far away moves in our sight, say the fifteen degrees that you measure with your outstretched hand, it moves more the further away it is?"

"Right."

"So if we are four light years from alpha Centauri - the distance it takes light four years to run through ..."

"You mean light has a measured speed? It is not in one instant?"

"At least they say so, but even if they are wrong that only means 'four light years' is the wrong word for the distance, but it is still convenient."

"So if it is four light years away, either we move around Sun which stands still along with alpha Centauri, or alpha Centauri and Sun move same distance exactly parallel in two different places, and the Sun around us?"

"Right."

"But if it is eight light years away, we do not move and it moves twice the distance of the Sun but not around us?"

"Right."

"And if it is only one light year away, we do not move and it moves a quarter of the distance of the Sun but not around us and so on if it is even closer, like a light month, and so on?"

"Brilliant as a brick, Lu!"

"And observing alpha Centauri from both Earth and Mars is like observing some distant peak from two different boats to make sure if it is a Mountain or a Giant's Head?"

"Exactly, but in this case also to make sure the one observation point 'is really a boat' so to speak. If it is not, if it is in the unmoving centre of a daily rotation from moon up to stars, we cannot know the distance from itself - from ourselves that is - alone to alpha Centauri."

"Is it important to know it?"

"Not unless you plan going on a space voyage."

"And I suppose the waggling of this Centaur is well measured?"

"Well ... if some stars show 'backward parallax' as Father once told me, it is supposed to be due to mistakes in measuring."

"So we have not got any further than Galileo proving Robert Bellarmine wrong, then?"

"Not really, no."

"What if he was right?" I asked.

And Peter to answer:

"Then we cannot say the Popes were wrong to condemn him for heliocentrism."

"But wasn't there a cruel process with torture and all that?"

"Not for him, no. He was threatened with torture but he was too old according to the rules actually to be tortured: old men and cardiac patients were never tortured."

"But the burning him at the stake must have hurt pretty much, I bet."

"Sure, if he had been burnt, he was not. Not if our professor in history was right. He recanted and then spent the rest of his life in prison at home."

"Why is everyone saying he was then?"

"Because Giordano Bruno was."

"And he was a Heliocentric?"

"Who believed in many different solar systems and who believed each of them had its own maker or even just its own soul - and that God was just the soul of our solar system."

"Well, it does not sound as if he was a martyr for Christian truth then."